Από τη Βρισηίδα στον Όσιο Παχώμιο, η περίπτωση ΔΑΚΕ
*****************
Mία προσωπική απάντηση στις Παρεμβάσεις με αφορμή δημοσίευμά τους στην "Ελευθερία" της Λάρισας, στο οποίο η ΕΚΚΙΝΗΣΗ κατατάσσεται στην ίδια όχθη με ΠΑΣΚ και ΔΑΚΕ.
…ΣΑΣ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ…
Μπαμπαλιούτας Δημήτρης
*************
Ένα κείμενο που αξίζει να το διαβάσετε!
Noam Chomski
[Πηγή: http://ixnosdiagrafis.wordpress.com/2014/06/20/%CE%BF-%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CF%8C%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82/]
Από τη Βρισηίδα στον Όσιο Παχώμιο, η περίπτωση ΔΑΚΕ
Του Χρήστου Γρίβα
Δε
διακρίνονταν ποτέ, οι «ελληνοχριστιανοί», ούτε για την αρχαιογνωσία τους μήτε
βεβαίως για την αγαπητική ανιδιοτέλεια του χριστιανισμού.
Περιορίζονταν
στην φεουδαρχική διαχείριση της εκλογικής πελατείας, δημιούργησαν μεσαία και
μικρά στελέχη διαχείρισης αυτής της κατάστασης, μέσω μηχανισμών παραγωγής
πολιτικά αναιμικών ανθρώπων, και επιχειρούσαν να κυβερνήσουν μιμούμενα τις
μεθόδους, τους στόχους, αλλά και τον
αμοραλισμό του καθεστωτισμού. Η όση εκλογική πελατεία τούς απέμεινε, μετά τη
λαίλαπα της κρίσης, δεν παρέμεινε μόνο και μόνο για να αδράξει κυνικά τα
πελατειακά οφέλη του όποιου κομματικού κράτους απέμενε από τα ράκη της χώρας,
παραμυθιαζόταν ταυτόχρονα, ότι με την στήριξη των συγκεκριμένων κομματικών
σχηματισμών διακονούσε, ή έστω διαφύλαττε, κάποιες αρχές, ιδέες και αξίες,
δηλαδή μια συγκεκριμένη ιεράρχηση πολιτικών προτεραιοτήτων.
Η ελλιπής αυτογνωσία
Μα
και ο Αγαμέμνονας ο επιφανής ήρωας της ο βασιλιάς των Μυκηνών και του Άργους, ο
επικυρίαρχος των ηγεμόνων της μυκηναϊκής επικράτειας, ναι κι αυτός αναγκάστηκε
να απολογηθεί δημόσια για την πράξη της αρπαγής της Βρισηίδας από τον Αχιλλέα: «
……όμως δεν είμαι εγώ ο αίτιος· είναι ο Δίας και η Μοίρα και η Ερινύα που
τριγυρνά μέσα στα σκοτάδια, αυτοί που στη συνέλευση έριξαν το νου μου σε άγρια
σκότιση [ἄτην] , την ημέρα εκείνη που μοναχός μου πήρα το
τιμητικό δώρο του Αχιλλέα. Όμως τι μπορούσα να κάμω; Θεός είναι αυτός που τα
τελειώνει όλα, η Άτη, η σεβάσμια κόρη του Δία, που όλους τους τυφλώνει, η
καταραμένη…» ΙΛΙΑΔΑ, (Τ 86-96)
Νόμισαν
οι θλιβεροί πως η άτη , το ξαφνικό θόλωμα του νου, ένα είδος πνευματικής
τύφλωσης ή σύγχυσης, θα ήταν η παρωδική τιμωρία τους. Και μετά; Θα ξανακάνουμε
τα ίδια. Μια αριστερή παρένθεσις είναι
Το
σχήμα ύβρις –
άτη – νέμεσις – τίσις. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες
και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική),
συμπεριφερόταν με βίαιο, απρόσεκτο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι,
στους φυσικούς και ηθικούς κανόνες, τους νόμους του Κράτους και κυρίως στους Θεούς,
συμπεριφορά η οποία αντανακλούσε πάνω στους άλλους ανθρώπους - άγραφοι ηθικοί
νόμοι, οι οποίοι επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση - θεωρούνταν ότι διέπραττε
«ύβριν». Συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που
έστελνε στον υβριστή την «άτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με
τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ
μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την
«νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλαδή
την τιμωρία και τη συντριβή του.
Υπάρχει σωτηρία ;
Οδηγίες προς άνοες
Ναι, αρκεί να μετασχηματιστεί
η ύβρις σε μια ακραιφνώς ορθόδοξη χριστιανική μεταλλαγή ,που θα το οδηγούσε
στην επίτευξη της διαχρονικής στοχοθεσίας της Ορθοδοξίας: τη σωτηρία της ψυχής.
Η
μνήμη μου δεν με βοηθά, να σας εξιστορήσω τα παθήματα των βετεράνων λεγεωνάριων
της Δακίας.
Νά’
ναι καλά ο κόντε της Ζάκυθος, με το λευκό πανωφόρι και τα έξοχα γάντια , που με
βοηθά να βγαίνω νικητής ενάντια στο σκόρπιο κοπάδι των λέξεων που βόσκουν στις
σκιές των πραγμάτων.
Κι
αυτά που θα πω είναι λόγια του Διονύσιου του Ιερομόναχου, εγκάτοικου στο
ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου, όπου είχα πάει για να μιλήσω με τον καλόγερο για κάτι
υπόθεσες ψυχικές.
-
Και οι δίκαιοι κατά τη Θεία Γραφή πόσοι είναι;
-
Δε ξέρω, ψέλλισα .
-Άκου
, λοιπόν….
Dacius Secundinus Nastius
Tύχη
κακή , μουρμούριζε ο Dacius Secundinus Nastius, καθισμένος κάτω από μια
φοινικιά στη Ναύκρατη.
Μάταια
η νεαρή δούλη του πάσχιζε ,ρίχνοντάς του παγωμένο νερό στο κεφάλι, να τον
ανακουφίσει από τον νοτιά της ερήμου. Και νά ‘ταν μόνο αυτό;
Η
πληγή στο πάνω δεξί μέρος της πλάτης κακοφόρμιζε. Το γιατρικό, ένα χαρμάνι από
περιττώματα αλόγων και λάσπη του Νείλου, δεν πρόσφερε τίποτα.
-
Άτιμοι Πίκτες, δερματόστικτα σκυλιά, παρολίγο θ’ άφηνα τα κόκαλά μου στη μαύρη Καληδονία. Έξι
κοόρτεις χάσαμε. Και το αντίτιμο; Μια τιμητική αποστρατεία και 225 δηνάρια το
χρόνο. Άντε ζήσε.
Τέσσερα
πουγκιά χρυσό, δώρο του αυτοκράτορα Κώνστα
για τα γεράματα, ξοδεύτηκαν γρήγορα.
Τρεις
μήνες μέχρι τη Ρώμη κι οι στητόστηθες πόρνες απ ‘τη Γαλατία, του τα πήραν όλα.
Φταίει ο Νέρωνας που έφτιαξε τους «ερωτικούς σταθμούς» με πόρνες κατά μήκος των
δρόμων για να «ξεκουράζουν» τους ταξιδιώτες.
-Μήπως
τολμώ να κοιμηθώ; Μόνιμοι εφιάλτες, μαύροι σα του λαγού το αίμα, μου κόβουν την
ανάσα. Κομμένα κεφάλια Σκώτων, ψυχρά αγγίγματα βιασμένων γυναικών, οι λάμες των
σπαθιών των μονομάχων να χτυπούν και βρυχηθμοί λιονταριών στο Κολοσσαίο.
-
Πρέπει ν απαλλαγούμε απ την πενταρχία του σκότους, του λέγε ο πιστός του δούλος,
ένας μικροκαμωμένος χριστιανός απ την Καπύη.
-Πώς,
γιε της Σιών, πες μου τον τρόπο. Δεν αντέχω άλλο.
-
Άκου αφέντη. Πεντακόσια στάδια απ την πόλη βρίσκεται το κοινόβιο του Παχώμιου,
ανθρώπου του Θεού. Το μοναδικό μέρος να βρούμε γαλήνη, άκου με.
-Πες
μου κι άλλα.
-
Οι μοναχοί προσεύχονται, σύμφωνα με τον Κανόνα, δώδεκα φορές την ημέρα και
δώδεκα τη νύχτα, κοινή εργασία, κοινά έσοδα, κοινές δαπάνες, κοινά γεύματα και
ομοιόμορφη ενδυμασία. Τα γεύματά τους μόνο τσουκνίδες και τυρί. Δεν μιλούν
μεταξύ τους, και γι αυτό συνεννοούνται με νεύματα. Καλύπτουν τα πρόσωπά τους με
τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να βλέπουν μόνο την τράπεζα. Α! ναι, και
κοιμούνται καθιστοί.
Δε
γνωρίζω τι απέγινε στη συνέχεια, κουράστηκε να μιλά ο Διονύσιος ο Ιερομόναχος,
κάηκαν και τα δελτάρια των βετεράνων στη φωτιά της Αλεξάνδρειας.
Πάντως
μέσα απ την καρδιά μου εύχομαι να βρήκαν τη γαλήνη, τα κουρασμένα παλικάρια της
Δακίας.
*****************
Mία προσωπική απάντηση στις Παρεμβάσεις με αφορμή δημοσίευμά τους στην "Ελευθερία" της Λάρισας, στο οποίο η ΕΚΚΙΝΗΣΗ κατατάσσεται στην ίδια όχθη με ΠΑΣΚ και ΔΑΚΕ.
Mία προσωπική απάντηση στις Παρεμβάσεις με αφορμή δημοσίευμά τους στην "Ελευθερία" της Λάρισας, στο οποίο η ΕΚΚΙΝΗΣΗ κατατάσσεται στην ίδια όχθη με ΠΑΣΚ και ΔΑΚΕ.
…ΣΑΣ ΚΑΤΑΝΟΟΥΜΕ…
Συνάδελφοι των Παρεμβάσεων
Κατανοούμε απόλυτα αυτό που υποστηρίζετε ότι δηλαδή ΔΑΚΕ, ΠΑΣΚ και
ΕΚΚΙΝΗΣΗ βρίσκονται στην ίδια όχθη. Στην πραγματικότητα ξέρετε ότι δεν είναι
έτσι, αλλά προσπαθείτε να προσαρμόσετε την πραγματικότητα στην ιδεοληψία σας.
Κι όταν η πραγματικότητα δεν ταιριάζει σ’ αυτά που έχετε στο μυαλό σας, τόσο το
χειρότερο για την πραγματικότητα. Θέλετε να έχετε, στα πλαίσια του δυϊστικού
τρόπου σκέψης σας, ξεκάθαρες τις δύο απόψεις για να ξέρετε ποιον θα πολεμήσετε:
«καλό» και «κακό», «άσπρο» και «μαύρο». Φυσικά, τον εαυτό σας τον τοποθετείτε
στο «άσπρο» και «καλό».
Να η πρώτη και βασική διαφορά
μας…
Στα πλαίσια της θεολογικού τρόπου
πολιτικής σκέψης σας και ανάλυσης επιλέγετε το ρόλο του «σωτήρα» και γίνεστε –
άθελά σας άραγε;- κήνσορες των υπολοίπων. Εμείς όμως είμαστε συνειδητά στο
υπόλοιπο του χρωματικού φάσματος, ούτε άσπρο ούτε μαύρο, χωρίς να αποκλείουμε
να προκύψουν κι αυτά κάποια δεδομένη στιγμή.
Κατανοούμε επίσης ότι προσπαθείτε με τέτοιες απόψεις να περιφρουρήσετε
τους ψηφοφόρους σας από ενδεχόμενο «παράπτωμα» και παρέκκλιση από τον «ορθό
δρόμο». Πάντα οι εξ αποκαλύψεως αλήθειες είχαν τον φόβο των εξ ανακαλύψεως
αδερφών τους. Και πάντα παρήγαγαν «αιρετικούς». Πάντα δεν γλίτωναν από αυτό που
φοβόντουσαν και προσπαθούσαν να μην πάθουν! Γιατί όλοι όσοι εμπλέκονταν σε
τέτοιου είδους σχήματα ποτέ δεν μπορούσαν να προβλέψουν ποια θα είναι η
«αλήθεια» της επόμενης ημέρας, δηλαδή η «γραμμή» και από ποιον θα «εκπορευθεί»
[από τον πατέρα, τον υιό ή το άγιο πνεύμα, τόσο απλά]. Έτσι, ζούσαν σε ένα
συνεχές άγχος ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθούν «κατηγορούμενοι» και
μεταβάλλονταν από πολιτικά, ούτως ειπείν, όντα σε απλούς εκτελεστές αποφάσεων.
Να και η δεύτερη διαφορά μας…
Μία απλή πρόθεση: απο- εσείς,
ανα- εμείς. Εμείς πιστεύουμε στην εξ
ανακαλύψεως αλήθεια, στην εκ συνθέσεως αλήθεια και γι αυτό δεν περιμένουμε να μας
την στείλουν από μακριά σε γυαλιστερό χαρτί για να την επικοινωνήσουμε στους
συναδέλφους μας. Έτοιμο εσείς, χειροποίητο εμείς! Γυαλιστερό εσείς, απλό χαρτί
ασπρόμαυρο εμείς. Αυτή κι αν είναι διαφορά!
Κατανοούμε επίσης ότι βρήκατε τη λύση στο πρόβλημα που απασχολεί
τον Κλάδο μας: οι διευθυντές! Αν ξεμπλέξουμε από αυτούς τελειώσαμε. Το λύσαμε
το πρόβλημα. Κι αυτή σας η άποψη εκπορεύεται από τη συνολική σας
«σωτηριολογική» και «μεσσιανική» σας αντίληψη. Αντίληψη που δημιουργεί
μάρτυρες, σωτήρες ή αποδιοπομπαίους τράγους, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Αντίληψη
που υποκρύπτει μια βαθιά απαξιωτική αντίληψη για εμάς τους υπόλοιπους κοινούς
θνητούς. Τα πολιτικά προβλήματα λύνονται με πολιτικούς τρόπους. Πολιτικοί
τρόποι σημαίνει ότι κάνουμε κάτι όλοι μαζί, από κοινού! Αφήστε κατά μέρος τις
θυσίες, τους ήρωες, τους μάρτυρες και τους προφήτες. Έχουν μπόλικα από αυτά η
Παλιά Διαθήκη, η Ιλιάδα και η ιστορία του χριστιανισμού.
Σας κατανοούμε, αλλά εμείς δεν θα
πάρουμε, ευχαριστούμε!
Μπαμπαλιούτας Δημήτρης
*************Μπαμπαλιούτας Δημήτρης
Ένα κείμενο που αξίζει να το διαβάσετε!
Noam Chomski
[Πηγή: http://ixnosdiagrafis.wordpress.com/2014/06/20/%CE%BF-%CF%83%CE%BA%CE%BF%CF%80%CF%8C%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82/]Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Ας αναρωτηθούμε, ποιος είναι ο σκοπός ενός εκπαιδευτικού συστήματος;Φυσικά, υπάρχουν έντονες αντιθέσεις πάνω στο θέμα. Η παραδοσιακή αντίληψη, που πηγάζει από την Αναγέννηση, θέτει ως ύψιστους στόχους ζωής το να ερευνάς και να δημιουργείς- να ερευνάς τον πλούτο του παρελθόντος και να εσωτερικεύεις τα σημαντικά για σένα σημεία, να συνεχίζεις διευρύνοντας αυτή την αναζήτηση κατανόησης των πραγμάτων με το δικό σου προσωπικό τρόπο. Από αυτή την οπτική, σκοπός της εκπαίδευσης είναι να βοηθά τους ανθρώπους να προσδιορίσουν πώς θα μαθαίνουν μόνοι τους. Είσαι εσύ, ο μαθητευόμενος, που επιτελεί στη διάρκεια της μαθητείας του και είναι δική σου υπόθεση το τί θα μάθεις, το πού θα πας, πώς θα το χρησιμοποιήσεις, πώς θα προχωρήσεις για να παράξεις κάτι νέο και συναρπαστικό για σένα, και πιθανόν για τους άλλους. Αυτή είναι η μια αντίληψη της εκπαίδευσης. Η άλλη αντίληψη είναι, ουσιαστικά, χειραγώγηση. Ορισμένοι έχουν την εντύπωση ότι οι νεαροί άνθρωποι, από παιδική ηλικία, πρέπει να μπουν σε ένα πλαίσιο όπου θα ακολουθούν οδηγίες, θα αποδέχονται τα υπάρχοντα πλαίσια, δεν θα αμφισβητούν κλπ – και αυτό είναι σαφές εξ αρχής.
Έτσι, για παράδειγμα, μετά τον ακτιβισμό των χρόνων του ’60, πολλοί, στο χώρο της διανόησης, θεώρησαν κρίσιμο θέμα ότι οι νέοι άνθρωποι παραήταν ελεύθεροι και ανεξάρτητοι, ότι η χώρα παραήταν δημοκρατική, και όλα τούτα.
Μάλιστα υπάρχει και μια σημαντική μελέτη πάνω στην, ας πούμε, κρίση της δημοκρατίας – δημοκρατία υπέρ το δέον – που ισχυρίζεται ότι “υπάρχουν κάποια κέντρα χειραγώγησης των νέων που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους” – δικά τους λόγια, δηλαδή σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες – που πρέπει να τα “αλλάξουμε” για να χειραγωγούν και να ελέγχουν πιο αποτελεσματικά. Κι αυτό προέρχεται από το χώρο των φιλελεύθερων διεθνιστών, μια από τις άκρες του φάσματος των διανοουμένων. Πράγματι, από τότε έχουν παρθεί αρκετά μέτρα σε μια προσπάθεια ανακατεύθυνσης της εκπαίδευσης προς περισσότερο έλεγχο, περισσότερη χειραγώγηση, περισσότερη επαγγελματική κατάρτιση… επιβάλοντας το ΧΡΕΟΣ που εγκλωβίζει τους φοιτητές, τους νέους, σε μια ζωή υποταγής. Είναι το ακριβώς αντίθετο αυτού που αποκαλώ αναγεννησιακή παράδοση, και υπάρχει συνεχής τριβή ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις. Στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, εκπαιδεύεσαι για να περάσεις εξετάσεις ή προετοιμάζεσαι για τη δημιουργική έρευνα, ακολουθώντας ενδιαφέροντα που εσύ επέλεξες ως απόρροια της παρουσίασης του εκπαιδευτικού υλικού είτε κατά μόνας, είτε σε συνεργασία με άλλους; Κι αυτό ισχύει για όλες τις βαθμίδες, μέχρι και τα μεταπτυχιακά και τα ερευνητικά. Απλώς, δύο διαφορετικοί τρόποι κοσμοαντίληψης. Όταν φτάσεις να βρίσκεσαι σε ένα ερευνητικό ίδρυμα, όπως αυτό που βρισκόμαστε τώρα (MIT), στο μεταπτυχιακό επίπεδο, ουσιαστικά ακολουθείται η αναγεννησιακή παράδοση.
Είναι γεγονός ότι η επιστήμη δε θα μπορούσε να προχωρήσει αν δεν βασίζονταν στην τάση για αντιλογία, στην αμφισβήτηση του δόγματος και της αυθεντίας, στην αναζήτηση εναλλακτικών, στη χρήση της φαντασίας, στην παρορμητική ελεύθερη ενασχόληση, στη συνεργασία, που μπορείς να τη δεις να εξελίσσεται σταθερά καθώς περνάς από τις αίθουσες. Αυτό είναι το εκπαιδευτικό σύστημα που θα ήθελα να εφαρμόζεται από το νηπιαγωγείο. Ωστόσο, υπάρχουν αναμφισβήτητα ισχυρές δομές στην κοινωνία μας που προτιμούν να είναι οι άνθρωποι χειραγωγήσιμοι, συμμορφώσιμοι, να μην κάνουν πολλές ερωτήσεις, να είναι υπάκουοι, να εκτελούν τους ρόλους που τους έχουν ανατεθεί, και να μην αναταράσσουν τα συστήματα εξουσίας. Αυτές είναι λοιπόν οι επιλογές μας, όπου κι αν βρισκόμαστε στο εκπαιδευτικό σύστημα, ως μαθητές, ως δάσκαλοι, ως άνθρωποι που προσπαθούν να βοηθήσουν από τα έξω ώστε να πάρει την κατεύθυνση που θεωρούμε ότι θα πρέπει να πάρει.
Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Σίγουρα, υπήρξε μια πολύ σημαντική ανάπτυξη νέων τεχνολογιών- η τεχνολογία της επικοινωνίας, της πληροφορίας, της προσβασιμότητας, των ανταλλαγών- μια πραγματικά σημαντική αλλαγή στην ουσία του πολιτισμού και της κοινωνίας. Ωστόσο, πρέπει να καταλάβουμε ότι οι τωρινές τεχνολογικές αλλαγές μπορεί να φαντάζουν σπουδαίες, αλλά ο αντίκτυπός τους δεν συγκρίνεται με την επίδραση της τεχνολογικής προόδου που πραγματοποιήθηκε πριν περίπου έναν αιώνα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις επικοινωνίες: η μετακίνηση από τη γραφομηχανή στο κομπιούτερ, ή από το τηλέφωνο στο e-mail, είναι σημαντική αλλά ούτε καν συγκρίνεται με την αλλαγή από το ταχυδρομικό πλοίο στον τηλέγραφο. Η σμίκρυνση του χρόνου επικοινωνίας, μεταξύ π.χ. της Αγγλίας και των ΗΠΑ, ήταν το κάτι άλλο σε σύγκριση με τις αλλαγές που συμβαίνουν τώρα. Το ίδιο ισχύει και για άλλους τομείς της τεχνολογίας. Όπως για παράδειγμα με την εφαρμογή των υδραυλικών εγκαταστάσεων. Η συστηματική εγκατάσταση υδραυλικών στις πόλεις είχε τεράστια επίδραση στην υγεία, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των αντιβιοτικών. Επομένως, οι αλλαγές είναι πραγματικές και σημαντικές, αλλά δεν πρέπει να αγνοούμε όσες συνέβησαν πριν και υπήρξαν περισσότερο δραστικές. Όσο για την τεχνολογία σε σχέση με την εκπαίδευση…βασικά, η τεχνολογία είναι κάτι ουδέτερο. Είναι σαν το σφυρί! Το σφυρί δε νοιάζεται αν το χρησιμοποιείς για να φτιάξεις ένα σπίτι ή αν ο βασανιστής σπάει με αυτό το κρανίο κάποιου. Το σφυρί μπορεί να κάνει και τα δύο! Το ίδιο και οι νέες τεχνολογίες, το ίντερνετ κλπ Το Ιντερνετ είναι εξαιρετικά πολύτιμο, αν ξέρεις τι ψάχνεις. Το χρησιμοποιώ καθημερινά για έρευνα, και φαντάζομαι ότι όλοι το κάνουμε. Αν ξέρεις τι ψάχνεις, αν έχεις ένα πλαίσιο κατανόησης που σε κατευθύνει σε συγκεκριμένα πράγματα και σου επιτρέπει να ξεσκαρτάρεις πολλά άλλα τότε γίνεται ένα ιδιαίτερα πολύτιμο εργαλείο. Θα πρέπει βέβαια να είσαι έτοιμος να αναρωτηθείς: “έχω το σωστό πλαίσιο;” Μπορεί να χρειάζεται τροποποιήσεις, ή να ξανασκεφτώ την οπτική μου. Δεν μπορείς όμως να αναζητάς τις όποιες πληροφορίες, χωρίς να έχεις ένα σχετικά ξεκάθαρο πλαίσιο που να κατευθύνει την έρευνά σου, που να σε βοηθά να ξεχωρίσεις το ασήμαντο από το σημαντικό, τι θα πρέπει να ακολουθήσεις και τι όχι, τι θα απορρίψεις και τι θα χρειαστεί να αναπτύξεις. Δεν γίνεται κανείς βιολόγος με το να του δώσεις πρόσβαση στη βιβλιοθήκη βιολογίας του Χάρβαρντ και να του πεις: “ρίξε μια ματιά”! Δεν θα του δώσει τίποτα. Και το Ιντερνετ είναι το ίδιο πράγμα, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Αν δεν ξέρεις τι ψάχνεις, αν δεν έχεις κατανόηση του ουσιώδους, με την προυπόθεση βέβαια ότι είσαι έτοιμος να αναθεωρήσεις αν τα πράγματα φαίνεται να παίρνουν λάθος δρόμο, αν δεν τα έχεις αυτά, τότε η εξερεύνηση του διαδικτύου γίνεται μια τυχαία συλλογή ψευδοδεδομένων (factoids) που δεν σημαίνουν τίποτα. Συνεπώς, για να έχει νόημα η χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών – του ίντερνετ, των συστημάτων επικοινωνίας, των γραφικών κλπ – θα πρέπει να υπάρχει υπόβαθρο ενός καλά σχεδιασμένου βασικού κατευθυντήριου μηχανισμού. Διαφορετικά, αντί να είναι ωφέλιμη μπορεί να αποβεί επιζήμια. Αίφνης, η τυχαία αναζήτηση στο διαδίκτυο καταλήγει σε συλλογή ανοήτων – ψευδοδεδομένα από δω κι από κει, κάποιος που τα στηρίζει – και ξαφνικά καταλήγεις σε μια αποσπασματική εικόνα που μπορεί να βασίζεται σε κάποια αληθινά γεγονότα, δεν έχει όμως σχέση με την πραγματικότητα. Πρέπει να ξέρεις πώς να αξιολογείς, να ερμηνεύεις, να κατανοείς. Πάρε για παράδειγμα τη βιολογία. Το πρόσωπο που παίρνει το Νόμπελ στη Βιολογία δεν είναι αυτός που διάβασε τις περισσότερες δημοσιεύσεις και πήρε τις περισσότερες σημειώσεις, αλλά αυτός που ήξερε τι έψαχνε να βρει. Η καλλιέργεια της ικανότητας να αναζητάς το ουσιώδες και να είσαι πάντα έτοιμος να επανεξετάσεις τις κατευθύνσεις σου, αυτός είναι και θα είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης, είτε χρησιμοποιεί κομπιούτερ ή χαρτί και μολύβι ή βιβλία.
ΚΟΣΤΟΣ ή ΕΠΕΝΔΥΣΗ
Γίνεται συζήτηση για το κατά πόσο η εκπαίδευση είναι μια ικανοποιητική επένδυση, για το αν παράγει ανθρώπινο κεφάλαιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την οικονομική ανάπτυξη κλπ. Είναι, νομίζω, ένας πολύ παράξενος, διαστροφικός τρόπος διατύπωσης του ερωτήματος. Θέλουμε μια κοινωνία ελεύθερων, ανεξάρτητων, δημιουργικών ατόμων που να είναι σε θέση να εκτιμήσουν και να αξιοποιήσουν τα πολιτισμικά επιτεύγματα του παρελθόντος; ή θέλουμε ανθρώπους που θα αυξήσουν απλά το ΑΕΠ; Σαφώς και δεν είναι το ίδιο πράγμα! Η εκπαίδευση για την οποία μίλησαν ο Μπέρτραντ Ράσσελ, ο Τζων Ντιούι και άλλοι, είναι από μόνη της μία αξία. Η όποια επίδρασή της στην κοινωνία παράγει αξία επειδή βοηθά στη δημιουργία καλύτερων ανθρώπων. Αυτός θα πρέπει να είναι εξάλλου ο ρόλος ενός εκπαιδευτικού συστήματος. Αν θέλεις πάλι να το δεις από τη μεριά κόστους-οφέλους, από πού προήλθαν οι νέες τεχνολογίες για τις οποίες μιλήσαμε πριν λίγο; Πράγματι, μεγάλο μέρος τους αναπτύχθηκε στο σημείο που βρισκόμαστε τώρα… Στον κάτω όροφο υπήρχε στα 1950 το κεντρικό εργαστήριο, στο οποίο δούλεψα κι εγώ ο ίδιος, που ήταν γεμάτο από επιστήμονες, μηχανικούς, φιλόσοφους οι οποίοι ανέπτυσσαν το βασικό χαρακτήρα αλλά και τα κύρια εργαλεία της τεχνολογίας που σήμερα μοιραζόμαστε. Τα κομπιούτερ και το διαδίκτυο π.χ. ήταν σε μεγάλο βαθμό δημοσίως διαθέσιμα για δεκαετίες εξαιτίας τέτοιων εργαστηρίων, όπου άνθρωποι εξερευνούσαν νέες δυνατότητες που μέχρι εκείνο τον καιρό υπήρχαν μόνο στη φαντασία, κάποιες από τις ιδέες απέτυχαν, αυτές που πέτυχαν εξελίχθηκαν τελικά στα εργαλεία που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν. Αυτός είναι ο τρόπος που εξελίσσεται η επιστήμη, που εξελίσσεται γενικά ο πολιτισμός. Οι κλασσικοί καλλιτέχνες για παράδειγμα προήλθαν από μια καλλιτεχνική παράδοση που αναπτύχθηκε σε βάθος χρόνου μέσα από μάστορες καλλιτέχνες και άλλους, στους ώμους των οποίων στηρίχθηκαν και έφτιαξαν θαυμάσια δημιουργήματα. Αυτό δεν έρχεται από το πουθενά! Αν δεν υπάρχει ένα ζωντανό πολιτιστικό, εκπαιδευτικό σύστημα που να ενθαρρύνει τη δημιουργική αναζήτηση, την ανεξαρτησία στη σκέψη, τη λαχτάρα για ξεπέρασμα των κατεστημένων ορίων, αν δεν τα έχεις αυτά, δεν θα φτάσεις στη τεχνολογία που θα οδηγήσει σε οικονομικά οφέλη. Συνεπώς, δε νομίζω ότι μπορούν να είναι ο κύριος στόχος ενός πολιτιστικού εμπλουτισμού και φυσικά της εκπαίδευσης η οποία αποτελεί μέρος του.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ και ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
Υπάρχει, ιδιαίτερα στην τρέχουσα περίοδο, μια κλιμακούμενη εξετασιοκεντρική διαμόρφωση της εκπαίδευσης, από τις μικρές ηλικίες. Η εξέταση μπορεί να αποβεί χρήσιμη και για τον εξεταζόμενο – να δω τι ξέρω, που βρίσκομαι, τι έχω και τι δεν έχω πετύχει – και για τους εκπαιδευτές -τι να αλλάξω, να βελτιώσω στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πέρα όμως από αυτό, δε έχει να προσφέρει και πολλά πράγματα. Για πολλά χρόνια τώρα, έχω χρηματίσει προσωπικά σε επιτροπές εισαγωγής μεταπτυχιακών. Ασφαλώς και δίνουμε κάποια σημασία στα αποτελέσματα εξετάσεων, αλλά όχι ιδιαίτερη. Μπορεί κάποιος να τα πάει περίφημα στα τεστ, αλλά να μην κατανοεί και πολλά. Όλοι μας έχουμε περάσει από σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια και ξέρουμε περί τίνος πρόκειται. Έχεις ένα μάθημα που δε σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα αλλά υπάρχει η απαίτηση να περάσεις τα τεστ, μελετάς σκληρά για το τεστ και αριστεύεις στις εξετάσεις. Δυο βδομάδες αργότερα, ξεχνάς ποιο ήταν το θέμα! Όλοι έχουμε σίγουρα τέτοιες εμπειρίες. Εγώ πάντως είχα! Μπορεί να είναι χρήσιμος ως μηχανισμός, αρκεί να συνεισφέρει στις εποικοδομητικές επιδιώξεις της εκπαίδευσης. Αν είναι μόνο μια σειρά από εμπόδια που πρέπει να περάσεις, τότε, όχι μόνο θα είναι άνευ σημασίας αλλά και ενδεχομένως να σε απομακρύνει από αυτά που θα ήθελες να κάνεις. Το βλέπω αυτό τακτικά όταν μιλώ σε δασκάλους. Μερικές βδομάδες πριν, έτυχε να μιλήσω σε μια ομάδα που είχε αρκετούς δασκάλους. Μία από αυτούς ήταν δασκάλα της Στ’ – παιδιά 10-12 χρονώ. Ήρθε να μου μιλήσει στο τέλος και, καθώς είχα ήδη θίξει το θέμα, μου είπε για μια εμπειρία της. Στο τέλος του μαθήματος την πλησίασε μια μαθητριούλα και της δήλωσε ότι ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για ένα από τα θέματα που προέκυψαν στο μάθημα. Θα μπορούσε η δασκάλα να της δώσει ιδέες για το πώς θα μπορούσε να το μελετήσει; Κι η δασκάλα ήταν αναγκασμένη να της πει: “Με συγχωρείς αλλά δε μπορείς να κάνεις κάτι τέτοιο. Πρέπει να μελετήσεις για να περάσεις τις γενικές εξετάσεις. Αυτές θα ορίσουν το μέλλον σου.” “Και,” πράγμα που δεν το είπε αλλά εννοείται, “το δικό μου μέλλον, τα αν θα με προσλάβουν του χρόνου.” Έτσι ακριβώς δημιουργείται η κατάσταση όπου τα παιδιά αγωνίζονται μετ’ εμποδίων, όχι όμως για να μάθουν, να κατανοήσουν και να εξερευνήσουν. Σε πολύ καλύτερη θέση θα ήταν το κοριτσάκι αν της δίνονταν η ευκαιρία να ασχοληθεί με αυτό που την ενδιέφερε, κι ας μην τα πήγαινε τόσο καλά στα τεστ για πράγματα που δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα. Θα τα μάθαινε αργότερα, όταν θα προσαρμόζονταν στα ενδιαφέροντά της. Δε λέω ότι οι εξετάσεις θα πρέπει να καταργηθούν, μπορούν να γίνουν ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο, αλλά πάντα βοηθητικό, που μας βοηθά – εμάς, τους εκπαιδευτές και άλλους – να βελτιώσουμε αυτό που κάνουμε, να ξέρουμε που βρισκόμαστε. Μια επιτυχία στις εξετάσεις δε συγκρίνεται με τίποτα με τη δυνατότητα εξερεύνησης, αναζήτησης σε θέματα που μας ενεργοποιούν και μας συναρπάζουν. Είναι πολύ πιο σημαντικό από το να περνάς εξετάσεις. Κι αν ακολουθήσεις καριέρα στην εκπαίδευση, θα θυμάσαι πάντοτε τα πράγματα που ανακάλυψες. Ένας παγκοσμίου φήμης φυσικός που δίδασκε εδώ στο ΜΙΤ, όταν τον ρωτούσαν οι φοιτητές του “Τι ύλη θα καλύψουμε αυτό το εξάμηνο;” απαντούσε: “Σημασία δεν έχει τι θα καλύψουμε, αλλά τι θα ανακαλύψετε”! Κι αυτό είναι το σωστό. Η διδασκαλία πρέπει να εμπνέει τους μαθητές να ανακαλύπτουν μόνοι τους. Να επανεξετάζουν κάτι με το οποίο δεν συμφωνούν. Να ψάχνουν για εναλλακτικές εάν νομίζουν πως υπάρχουν καλύτερες. Να μελετούν τα μεγάλα επιτεύγματα του παρελθόντος και να εμπεδώνουν επειδή οι ίδιοι τα βρίσκουν ενδιαφέροντα. Αν η διδασκαλία γίνεται με αυτό τον τρόπο, τότε θα υπάρχει πραγματικό όφελος για τους μαθητές, και όχι μόνο θα θυμούνται τι διδάχτηκαν αλλά και θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως βάση για να μαθαίνουν από μόνοι τους. Για μια φορά ακόμα, η εκπαίδευση στοχεύει στο να βοηθήσει τον μαθητή να φτάσει στο σημείο όπου θα αρχίσει να μαθαίνει μόνος του. Επειδή αυτό ακριβώς θα κάνεις στη ζωή σου. Δεν θα αποδέχεσαι και θα επαναλαμβάνεις απλά αυτά που σου μετέφεραν κάποιοι τρίτοι!
Η συμμετοχή του Νόαμ Τσόμσκι στη συζήτηση “Μάθηση Δίχως Σύνορα”, με τίτλο “Ο Σκοπός της Εκπαίδευσης” – The Purpose of Education.
Λήψη βίντεο: Ιανουάριος 2012 στο MIT
1η Προβολή: Φεβρουάριος 2012 στον ιστότοπο Learning Without Frontiers
*************
Ο "ορθός" λόγος των κυβερνώντων.
Ο ορθός λόγος είναι η εφαρμογή της τυπικής λογικής στις κρίσεις μας, έτσι ώστε αυτό που εκφέρουμε κάθε φορά να είναι το σωστό.
Ο Εργαλειακός Λόγος είναι το είδος εκείνο της ορθολογικότητας που ασκούμε όταν υπολογίζουμε την οικονομικότερη προσαρμογή των μέσων σ’ ένα δεδομένο σκοπό. Η μέγιστη αποδοτικότητα, η καλύτερη αναλογία κόστους/αποτελέσματος, είναι το κριτήριο επιτυχίας της. Έτσι βάζουμε στον πυρήνα του μια ανορθολογική, αλλά πάντα υστερόβουλη, αρχή την οποία κατόπιν προσπαθούμε να εξυπηρετήσουμε με ορθολογικό τρόπο.
Πλήρως ευθυγραμμισμένοι λοιπόν με τον "ορθό λόγο":
1. Αξιολογούμε αυτούς που θέλουμε να απολύσουμε ή απολύουμε αυτούς που αξιολογήσαμε.
2. Επιχειρηματολογούμε όταν εισβάλλουμε στη ΕΡΤ προφασιζόμενοι την κατάλυση της έννομης τάξης.
3. Αιτιολογούμε την αρπαγή της κατοικίας των πτωχευμένων δανειοληπτών σαν εφαρμογή των κανόνων δικαίου.
4. Χαρίζουμε συχνότητες στους καναλάρχες χάριν της "πολυφωνίας" στην ενημέρωση.
5. Κλείνουμε σχολεία και νοσοκομεία, γιατί είναι οικονομικά "ανορθολογική επένδυση".
6. Φορολογούμε δεκάδες φορές το ίδιο ακίνητο, γιατί η λογική επιτάσσει να πουληθεί όσο όσο για να σωθεί ο τραπεζίτης.
7. Εξανεμίζουμε τα αποθεματικά των ταμείων και τα αντικαθιστούμε με μια ασαφή αναλογικότητα …όταν και όποτε.
8. Ορίζουμε την αυτοκτονία επακόλουθο και απόρροια ψυχικής διαταραχής …της τελευταίας όμως τριετίας.
8. Εξευτελίζουμε τη νοημοσύνη ως λειτουργία, παραδίνοντάς την ως βορά στην αδιασάλευτη αμετροέπεια του Υπερυπουργού Άδωνη.
Καμία έννοια υπό το πρίσμα των κοινωνικών αξιών δεν είναι "αθώα".
Η επίκλησή της σε μικρό ή μεγάλο βαθμό εμπεριέχει υστεροβουλία και ιδιοτέλεια, γιατί δε φτάνει μόνο να ορίσεις το περιεχόμενο, αλλά να αποδείξεις και την ορθότητα της ερμηνείας για να συμπαρασύρεις κάποιους καλόπιστους με το μέρος σου.
Οι έννοιες "εκλογικεύουν συμφέροντα" και τα συμφέροντα νομιμοποιούνται μέσα από έννοιες.
Η αξία και η απαξία εκπορεύονται μέσα από μια ηθική που διακατέχει τον καθένα μας.
Αυτή την ηθική των κυβερνώντων καλούμαστε σε καθημερινή βάση να κρίνουμε, να την αποδεχτούμε ή να την καταδικάσουμε .
Μπαλής Αστέριος
Ας αναρωτηθούμε, ποιος είναι ο σκοπός ενός εκπαιδευτικού συστήματος;Φυσικά, υπάρχουν έντονες αντιθέσεις πάνω στο θέμα. Η παραδοσιακή αντίληψη, που πηγάζει από την Αναγέννηση, θέτει ως ύψιστους στόχους ζωής το να ερευνάς και να δημιουργείς- να ερευνάς τον πλούτο του παρελθόντος και να εσωτερικεύεις τα σημαντικά για σένα σημεία, να συνεχίζεις διευρύνοντας αυτή την αναζήτηση κατανόησης των πραγμάτων με το δικό σου προσωπικό τρόπο. Από αυτή την οπτική, σκοπός της εκπαίδευσης είναι να βοηθά τους ανθρώπους να προσδιορίσουν πώς θα μαθαίνουν μόνοι τους. Είσαι εσύ, ο μαθητευόμενος, που επιτελεί στη διάρκεια της μαθητείας του και είναι δική σου υπόθεση το τί θα μάθεις, το πού θα πας, πώς θα το χρησιμοποιήσεις, πώς θα προχωρήσεις για να παράξεις κάτι νέο και συναρπαστικό για σένα, και πιθανόν για τους άλλους. Αυτή είναι η μια αντίληψη της εκπαίδευσης. Η άλλη αντίληψη είναι, ουσιαστικά, χειραγώγηση. Ορισμένοι έχουν την εντύπωση ότι οι νεαροί άνθρωποι, από παιδική ηλικία, πρέπει να μπουν σε ένα πλαίσιο όπου θα ακολουθούν οδηγίες, θα αποδέχονται τα υπάρχοντα πλαίσια, δεν θα αμφισβητούν κλπ – και αυτό είναι σαφές εξ αρχής.
Έτσι, για παράδειγμα, μετά τον ακτιβισμό των χρόνων του ’60, πολλοί, στο χώρο της διανόησης, θεώρησαν κρίσιμο θέμα ότι οι νέοι άνθρωποι παραήταν ελεύθεροι και ανεξάρτητοι, ότι η χώρα παραήταν δημοκρατική, και όλα τούτα.
Μάλιστα υπάρχει και μια σημαντική μελέτη πάνω στην, ας πούμε, κρίση της δημοκρατίας – δημοκρατία υπέρ το δέον – που ισχυρίζεται ότι “υπάρχουν κάποια κέντρα χειραγώγησης των νέων που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους” – δικά τους λόγια, δηλαδή σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες – που πρέπει να τα “αλλάξουμε” για να χειραγωγούν και να ελέγχουν πιο αποτελεσματικά. Κι αυτό προέρχεται από το χώρο των φιλελεύθερων διεθνιστών, μια από τις άκρες του φάσματος των διανοουμένων. Πράγματι, από τότε έχουν παρθεί αρκετά μέτρα σε μια προσπάθεια ανακατεύθυνσης της εκπαίδευσης προς περισσότερο έλεγχο, περισσότερη χειραγώγηση, περισσότερη επαγγελματική κατάρτιση… επιβάλοντας το ΧΡΕΟΣ που εγκλωβίζει τους φοιτητές, τους νέους, σε μια ζωή υποταγής. Είναι το ακριβώς αντίθετο αυτού που αποκαλώ αναγεννησιακή παράδοση, και υπάρχει συνεχής τριβή ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις. Στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, εκπαιδεύεσαι για να περάσεις εξετάσεις ή προετοιμάζεσαι για τη δημιουργική έρευνα, ακολουθώντας ενδιαφέροντα που εσύ επέλεξες ως απόρροια της παρουσίασης του εκπαιδευτικού υλικού είτε κατά μόνας, είτε σε συνεργασία με άλλους; Κι αυτό ισχύει για όλες τις βαθμίδες, μέχρι και τα μεταπτυχιακά και τα ερευνητικά. Απλώς, δύο διαφορετικοί τρόποι κοσμοαντίληψης. Όταν φτάσεις να βρίσκεσαι σε ένα ερευνητικό ίδρυμα, όπως αυτό που βρισκόμαστε τώρα (MIT), στο μεταπτυχιακό επίπεδο, ουσιαστικά ακολουθείται η αναγεννησιακή παράδοση.
Είναι γεγονός ότι η επιστήμη δε θα μπορούσε να προχωρήσει αν δεν βασίζονταν στην τάση για αντιλογία, στην αμφισβήτηση του δόγματος και της αυθεντίας, στην αναζήτηση εναλλακτικών, στη χρήση της φαντασίας, στην παρορμητική ελεύθερη ενασχόληση, στη συνεργασία, που μπορείς να τη δεις να εξελίσσεται σταθερά καθώς περνάς από τις αίθουσες. Αυτό είναι το εκπαιδευτικό σύστημα που θα ήθελα να εφαρμόζεται από το νηπιαγωγείο. Ωστόσο, υπάρχουν αναμφισβήτητα ισχυρές δομές στην κοινωνία μας που προτιμούν να είναι οι άνθρωποι χειραγωγήσιμοι, συμμορφώσιμοι, να μην κάνουν πολλές ερωτήσεις, να είναι υπάκουοι, να εκτελούν τους ρόλους που τους έχουν ανατεθεί, και να μην αναταράσσουν τα συστήματα εξουσίας. Αυτές είναι λοιπόν οι επιλογές μας, όπου κι αν βρισκόμαστε στο εκπαιδευτικό σύστημα, ως μαθητές, ως δάσκαλοι, ως άνθρωποι που προσπαθούν να βοηθήσουν από τα έξω ώστε να πάρει την κατεύθυνση που θεωρούμε ότι θα πρέπει να πάρει.
Έτσι, για παράδειγμα, μετά τον ακτιβισμό των χρόνων του ’60, πολλοί, στο χώρο της διανόησης, θεώρησαν κρίσιμο θέμα ότι οι νέοι άνθρωποι παραήταν ελεύθεροι και ανεξάρτητοι, ότι η χώρα παραήταν δημοκρατική, και όλα τούτα.
Μάλιστα υπάρχει και μια σημαντική μελέτη πάνω στην, ας πούμε, κρίση της δημοκρατίας – δημοκρατία υπέρ το δέον – που ισχυρίζεται ότι “υπάρχουν κάποια κέντρα χειραγώγησης των νέων που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους” – δικά τους λόγια, δηλαδή σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες – που πρέπει να τα “αλλάξουμε” για να χειραγωγούν και να ελέγχουν πιο αποτελεσματικά. Κι αυτό προέρχεται από το χώρο των φιλελεύθερων διεθνιστών, μια από τις άκρες του φάσματος των διανοουμένων. Πράγματι, από τότε έχουν παρθεί αρκετά μέτρα σε μια προσπάθεια ανακατεύθυνσης της εκπαίδευσης προς περισσότερο έλεγχο, περισσότερη χειραγώγηση, περισσότερη επαγγελματική κατάρτιση… επιβάλοντας το ΧΡΕΟΣ που εγκλωβίζει τους φοιτητές, τους νέους, σε μια ζωή υποταγής. Είναι το ακριβώς αντίθετο αυτού που αποκαλώ αναγεννησιακή παράδοση, και υπάρχει συνεχής τριβή ανάμεσα στις δύο αντιλήψεις. Στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, εκπαιδεύεσαι για να περάσεις εξετάσεις ή προετοιμάζεσαι για τη δημιουργική έρευνα, ακολουθώντας ενδιαφέροντα που εσύ επέλεξες ως απόρροια της παρουσίασης του εκπαιδευτικού υλικού είτε κατά μόνας, είτε σε συνεργασία με άλλους; Κι αυτό ισχύει για όλες τις βαθμίδες, μέχρι και τα μεταπτυχιακά και τα ερευνητικά. Απλώς, δύο διαφορετικοί τρόποι κοσμοαντίληψης. Όταν φτάσεις να βρίσκεσαι σε ένα ερευνητικό ίδρυμα, όπως αυτό που βρισκόμαστε τώρα (MIT), στο μεταπτυχιακό επίπεδο, ουσιαστικά ακολουθείται η αναγεννησιακή παράδοση.
Είναι γεγονός ότι η επιστήμη δε θα μπορούσε να προχωρήσει αν δεν βασίζονταν στην τάση για αντιλογία, στην αμφισβήτηση του δόγματος και της αυθεντίας, στην αναζήτηση εναλλακτικών, στη χρήση της φαντασίας, στην παρορμητική ελεύθερη ενασχόληση, στη συνεργασία, που μπορείς να τη δεις να εξελίσσεται σταθερά καθώς περνάς από τις αίθουσες. Αυτό είναι το εκπαιδευτικό σύστημα που θα ήθελα να εφαρμόζεται από το νηπιαγωγείο. Ωστόσο, υπάρχουν αναμφισβήτητα ισχυρές δομές στην κοινωνία μας που προτιμούν να είναι οι άνθρωποι χειραγωγήσιμοι, συμμορφώσιμοι, να μην κάνουν πολλές ερωτήσεις, να είναι υπάκουοι, να εκτελούν τους ρόλους που τους έχουν ανατεθεί, και να μην αναταράσσουν τα συστήματα εξουσίας. Αυτές είναι λοιπόν οι επιλογές μας, όπου κι αν βρισκόμαστε στο εκπαιδευτικό σύστημα, ως μαθητές, ως δάσκαλοι, ως άνθρωποι που προσπαθούν να βοηθήσουν από τα έξω ώστε να πάρει την κατεύθυνση που θεωρούμε ότι θα πρέπει να πάρει.
Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Σίγουρα, υπήρξε μια πολύ σημαντική ανάπτυξη νέων τεχνολογιών- η τεχνολογία της επικοινωνίας, της πληροφορίας, της προσβασιμότητας, των ανταλλαγών- μια πραγματικά σημαντική αλλαγή στην ουσία του πολιτισμού και της κοινωνίας. Ωστόσο, πρέπει να καταλάβουμε ότι οι τωρινές τεχνολογικές αλλαγές μπορεί να φαντάζουν σπουδαίες, αλλά ο αντίκτυπός τους δεν συγκρίνεται με την επίδραση της τεχνολογικής προόδου που πραγματοποιήθηκε πριν περίπου έναν αιώνα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τις επικοινωνίες: η μετακίνηση από τη γραφομηχανή στο κομπιούτερ, ή από το τηλέφωνο στο e-mail, είναι σημαντική αλλά ούτε καν συγκρίνεται με την αλλαγή από το ταχυδρομικό πλοίο στον τηλέγραφο. Η σμίκρυνση του χρόνου επικοινωνίας, μεταξύ π.χ. της Αγγλίας και των ΗΠΑ, ήταν το κάτι άλλο σε σύγκριση με τις αλλαγές που συμβαίνουν τώρα. Το ίδιο ισχύει και για άλλους τομείς της τεχνολογίας. Όπως για παράδειγμα με την εφαρμογή των υδραυλικών εγκαταστάσεων. Η συστηματική εγκατάσταση υδραυλικών στις πόλεις είχε τεράστια επίδραση στην υγεία, πολύ μεγαλύτερη από αυτή των αντιβιοτικών. Επομένως, οι αλλαγές είναι πραγματικές και σημαντικές, αλλά δεν πρέπει να αγνοούμε όσες συνέβησαν πριν και υπήρξαν περισσότερο δραστικές. Όσο για την τεχνολογία σε σχέση με την εκπαίδευση…βασικά, η τεχνολογία είναι κάτι ουδέτερο. Είναι σαν το σφυρί! Το σφυρί δε νοιάζεται αν το χρησιμοποιείς για να φτιάξεις ένα σπίτι ή αν ο βασανιστής σπάει με αυτό το κρανίο κάποιου. Το σφυρί μπορεί να κάνει και τα δύο! Το ίδιο και οι νέες τεχνολογίες, το ίντερνετ κλπ Το Ιντερνετ είναι εξαιρετικά πολύτιμο, αν ξέρεις τι ψάχνεις. Το χρησιμοποιώ καθημερινά για έρευνα, και φαντάζομαι ότι όλοι το κάνουμε. Αν ξέρεις τι ψάχνεις, αν έχεις ένα πλαίσιο κατανόησης που σε κατευθύνει σε συγκεκριμένα πράγματα και σου επιτρέπει να ξεσκαρτάρεις πολλά άλλα τότε γίνεται ένα ιδιαίτερα πολύτιμο εργαλείο. Θα πρέπει βέβαια να είσαι έτοιμος να αναρωτηθείς: “έχω το σωστό πλαίσιο;” Μπορεί να χρειάζεται τροποποιήσεις, ή να ξανασκεφτώ την οπτική μου. Δεν μπορείς όμως να αναζητάς τις όποιες πληροφορίες, χωρίς να έχεις ένα σχετικά ξεκάθαρο πλαίσιο που να κατευθύνει την έρευνά σου, που να σε βοηθά να ξεχωρίσεις το ασήμαντο από το σημαντικό, τι θα πρέπει να ακολουθήσεις και τι όχι, τι θα απορρίψεις και τι θα χρειαστεί να αναπτύξεις. Δεν γίνεται κανείς βιολόγος με το να του δώσεις πρόσβαση στη βιβλιοθήκη βιολογίας του Χάρβαρντ και να του πεις: “ρίξε μια ματιά”! Δεν θα του δώσει τίποτα. Και το Ιντερνετ είναι το ίδιο πράγμα, σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Αν δεν ξέρεις τι ψάχνεις, αν δεν έχεις κατανόηση του ουσιώδους, με την προυπόθεση βέβαια ότι είσαι έτοιμος να αναθεωρήσεις αν τα πράγματα φαίνεται να παίρνουν λάθος δρόμο, αν δεν τα έχεις αυτά, τότε η εξερεύνηση του διαδικτύου γίνεται μια τυχαία συλλογή ψευδοδεδομένων (factoids) που δεν σημαίνουν τίποτα. Συνεπώς, για να έχει νόημα η χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών – του ίντερνετ, των συστημάτων επικοινωνίας, των γραφικών κλπ – θα πρέπει να υπάρχει υπόβαθρο ενός καλά σχεδιασμένου βασικού κατευθυντήριου μηχανισμού. Διαφορετικά, αντί να είναι ωφέλιμη μπορεί να αποβεί επιζήμια. Αίφνης, η τυχαία αναζήτηση στο διαδίκτυο καταλήγει σε συλλογή ανοήτων – ψευδοδεδομένα από δω κι από κει, κάποιος που τα στηρίζει – και ξαφνικά καταλήγεις σε μια αποσπασματική εικόνα που μπορεί να βασίζεται σε κάποια αληθινά γεγονότα, δεν έχει όμως σχέση με την πραγματικότητα. Πρέπει να ξέρεις πώς να αξιολογείς, να ερμηνεύεις, να κατανοείς. Πάρε για παράδειγμα τη βιολογία. Το πρόσωπο που παίρνει το Νόμπελ στη Βιολογία δεν είναι αυτός που διάβασε τις περισσότερες δημοσιεύσεις και πήρε τις περισσότερες σημειώσεις, αλλά αυτός που ήξερε τι έψαχνε να βρει. Η καλλιέργεια της ικανότητας να αναζητάς το ουσιώδες και να είσαι πάντα έτοιμος να επανεξετάσεις τις κατευθύνσεις σου, αυτός είναι και θα είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης, είτε χρησιμοποιεί κομπιούτερ ή χαρτί και μολύβι ή βιβλία.
ΚΟΣΤΟΣ ή ΕΠΕΝΔΥΣΗ
Γίνεται συζήτηση για το κατά πόσο η εκπαίδευση είναι μια ικανοποιητική επένδυση, για το αν παράγει ανθρώπινο κεφάλαιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την οικονομική ανάπτυξη κλπ. Είναι, νομίζω, ένας πολύ παράξενος, διαστροφικός τρόπος διατύπωσης του ερωτήματος. Θέλουμε μια κοινωνία ελεύθερων, ανεξάρτητων, δημιουργικών ατόμων που να είναι σε θέση να εκτιμήσουν και να αξιοποιήσουν τα πολιτισμικά επιτεύγματα του παρελθόντος; ή θέλουμε ανθρώπους που θα αυξήσουν απλά το ΑΕΠ; Σαφώς και δεν είναι το ίδιο πράγμα! Η εκπαίδευση για την οποία μίλησαν ο Μπέρτραντ Ράσσελ, ο Τζων Ντιούι και άλλοι, είναι από μόνη της μία αξία. Η όποια επίδρασή της στην κοινωνία παράγει αξία επειδή βοηθά στη δημιουργία καλύτερων ανθρώπων. Αυτός θα πρέπει να είναι εξάλλου ο ρόλος ενός εκπαιδευτικού συστήματος. Αν θέλεις πάλι να το δεις από τη μεριά κόστους-οφέλους, από πού προήλθαν οι νέες τεχνολογίες για τις οποίες μιλήσαμε πριν λίγο; Πράγματι, μεγάλο μέρος τους αναπτύχθηκε στο σημείο που βρισκόμαστε τώρα… Στον κάτω όροφο υπήρχε στα 1950 το κεντρικό εργαστήριο, στο οποίο δούλεψα κι εγώ ο ίδιος, που ήταν γεμάτο από επιστήμονες, μηχανικούς, φιλόσοφους οι οποίοι ανέπτυσσαν το βασικό χαρακτήρα αλλά και τα κύρια εργαλεία της τεχνολογίας που σήμερα μοιραζόμαστε. Τα κομπιούτερ και το διαδίκτυο π.χ. ήταν σε μεγάλο βαθμό δημοσίως διαθέσιμα για δεκαετίες εξαιτίας τέτοιων εργαστηρίων, όπου άνθρωποι εξερευνούσαν νέες δυνατότητες που μέχρι εκείνο τον καιρό υπήρχαν μόνο στη φαντασία, κάποιες από τις ιδέες απέτυχαν, αυτές που πέτυχαν εξελίχθηκαν τελικά στα εργαλεία που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν. Αυτός είναι ο τρόπος που εξελίσσεται η επιστήμη, που εξελίσσεται γενικά ο πολιτισμός. Οι κλασσικοί καλλιτέχνες για παράδειγμα προήλθαν από μια καλλιτεχνική παράδοση που αναπτύχθηκε σε βάθος χρόνου μέσα από μάστορες καλλιτέχνες και άλλους, στους ώμους των οποίων στηρίχθηκαν και έφτιαξαν θαυμάσια δημιουργήματα. Αυτό δεν έρχεται από το πουθενά! Αν δεν υπάρχει ένα ζωντανό πολιτιστικό, εκπαιδευτικό σύστημα που να ενθαρρύνει τη δημιουργική αναζήτηση, την ανεξαρτησία στη σκέψη, τη λαχτάρα για ξεπέρασμα των κατεστημένων ορίων, αν δεν τα έχεις αυτά, δεν θα φτάσεις στη τεχνολογία που θα οδηγήσει σε οικονομικά οφέλη. Συνεπώς, δε νομίζω ότι μπορούν να είναι ο κύριος στόχος ενός πολιτιστικού εμπλουτισμού και φυσικά της εκπαίδευσης η οποία αποτελεί μέρος του.
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ και ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
Υπάρχει, ιδιαίτερα στην τρέχουσα περίοδο, μια κλιμακούμενη εξετασιοκεντρική διαμόρφωση της εκπαίδευσης, από τις μικρές ηλικίες. Η εξέταση μπορεί να αποβεί χρήσιμη και για τον εξεταζόμενο – να δω τι ξέρω, που βρίσκομαι, τι έχω και τι δεν έχω πετύχει – και για τους εκπαιδευτές -τι να αλλάξω, να βελτιώσω στην εκπαιδευτική διαδικασία. Πέρα όμως από αυτό, δε έχει να προσφέρει και πολλά πράγματα. Για πολλά χρόνια τώρα, έχω χρηματίσει προσωπικά σε επιτροπές εισαγωγής μεταπτυχιακών. Ασφαλώς και δίνουμε κάποια σημασία στα αποτελέσματα εξετάσεων, αλλά όχι ιδιαίτερη. Μπορεί κάποιος να τα πάει περίφημα στα τεστ, αλλά να μην κατανοεί και πολλά. Όλοι μας έχουμε περάσει από σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια και ξέρουμε περί τίνος πρόκειται. Έχεις ένα μάθημα που δε σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα αλλά υπάρχει η απαίτηση να περάσεις τα τεστ, μελετάς σκληρά για το τεστ και αριστεύεις στις εξετάσεις. Δυο βδομάδες αργότερα, ξεχνάς ποιο ήταν το θέμα! Όλοι έχουμε σίγουρα τέτοιες εμπειρίες. Εγώ πάντως είχα! Μπορεί να είναι χρήσιμος ως μηχανισμός, αρκεί να συνεισφέρει στις εποικοδομητικές επιδιώξεις της εκπαίδευσης. Αν είναι μόνο μια σειρά από εμπόδια που πρέπει να περάσεις, τότε, όχι μόνο θα είναι άνευ σημασίας αλλά και ενδεχομένως να σε απομακρύνει από αυτά που θα ήθελες να κάνεις. Το βλέπω αυτό τακτικά όταν μιλώ σε δασκάλους. Μερικές βδομάδες πριν, έτυχε να μιλήσω σε μια ομάδα που είχε αρκετούς δασκάλους. Μία από αυτούς ήταν δασκάλα της Στ’ – παιδιά 10-12 χρονώ. Ήρθε να μου μιλήσει στο τέλος και, καθώς είχα ήδη θίξει το θέμα, μου είπε για μια εμπειρία της. Στο τέλος του μαθήματος την πλησίασε μια μαθητριούλα και της δήλωσε ότι ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για ένα από τα θέματα που προέκυψαν στο μάθημα. Θα μπορούσε η δασκάλα να της δώσει ιδέες για το πώς θα μπορούσε να το μελετήσει; Κι η δασκάλα ήταν αναγκασμένη να της πει: “Με συγχωρείς αλλά δε μπορείς να κάνεις κάτι τέτοιο. Πρέπει να μελετήσεις για να περάσεις τις γενικές εξετάσεις. Αυτές θα ορίσουν το μέλλον σου.” “Και,” πράγμα που δεν το είπε αλλά εννοείται, “το δικό μου μέλλον, τα αν θα με προσλάβουν του χρόνου.” Έτσι ακριβώς δημιουργείται η κατάσταση όπου τα παιδιά αγωνίζονται μετ’ εμποδίων, όχι όμως για να μάθουν, να κατανοήσουν και να εξερευνήσουν. Σε πολύ καλύτερη θέση θα ήταν το κοριτσάκι αν της δίνονταν η ευκαιρία να ασχοληθεί με αυτό που την ενδιέφερε, κι ας μην τα πήγαινε τόσο καλά στα τεστ για πράγματα που δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα. Θα τα μάθαινε αργότερα, όταν θα προσαρμόζονταν στα ενδιαφέροντά της. Δε λέω ότι οι εξετάσεις θα πρέπει να καταργηθούν, μπορούν να γίνουν ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο, αλλά πάντα βοηθητικό, που μας βοηθά – εμάς, τους εκπαιδευτές και άλλους – να βελτιώσουμε αυτό που κάνουμε, να ξέρουμε που βρισκόμαστε. Μια επιτυχία στις εξετάσεις δε συγκρίνεται με τίποτα με τη δυνατότητα εξερεύνησης, αναζήτησης σε θέματα που μας ενεργοποιούν και μας συναρπάζουν. Είναι πολύ πιο σημαντικό από το να περνάς εξετάσεις. Κι αν ακολουθήσεις καριέρα στην εκπαίδευση, θα θυμάσαι πάντοτε τα πράγματα που ανακάλυψες. Ένας παγκοσμίου φήμης φυσικός που δίδασκε εδώ στο ΜΙΤ, όταν τον ρωτούσαν οι φοιτητές του “Τι ύλη θα καλύψουμε αυτό το εξάμηνο;” απαντούσε: “Σημασία δεν έχει τι θα καλύψουμε, αλλά τι θα ανακαλύψετε”! Κι αυτό είναι το σωστό. Η διδασκαλία πρέπει να εμπνέει τους μαθητές να ανακαλύπτουν μόνοι τους. Να επανεξετάζουν κάτι με το οποίο δεν συμφωνούν. Να ψάχνουν για εναλλακτικές εάν νομίζουν πως υπάρχουν καλύτερες. Να μελετούν τα μεγάλα επιτεύγματα του παρελθόντος και να εμπεδώνουν επειδή οι ίδιοι τα βρίσκουν ενδιαφέροντα. Αν η διδασκαλία γίνεται με αυτό τον τρόπο, τότε θα υπάρχει πραγματικό όφελος για τους μαθητές, και όχι μόνο θα θυμούνται τι διδάχτηκαν αλλά και θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως βάση για να μαθαίνουν από μόνοι τους. Για μια φορά ακόμα, η εκπαίδευση στοχεύει στο να βοηθήσει τον μαθητή να φτάσει στο σημείο όπου θα αρχίσει να μαθαίνει μόνος του. Επειδή αυτό ακριβώς θα κάνεις στη ζωή σου. Δεν θα αποδέχεσαι και θα επαναλαμβάνεις απλά αυτά που σου μετέφεραν κάποιοι τρίτοι!
Η συμμετοχή του Νόαμ Τσόμσκι στη συζήτηση “Μάθηση Δίχως Σύνορα”, με τίτλο “Ο Σκοπός της Εκπαίδευσης” – The Purpose of Education.
Λήψη βίντεο: Ιανουάριος 2012 στο MIT
1η Προβολή: Φεβρουάριος 2012 στον ιστότοπο Learning Without Frontiers
*************Λήψη βίντεο: Ιανουάριος 2012 στο MIT
1η Προβολή: Φεβρουάριος 2012 στον ιστότοπο Learning Without Frontiers
Ο "ορθός" λόγος των κυβερνώντων.
1. Αξιολογούμε αυτούς που θέλουμε να απολύσουμε ή απολύουμε αυτούς που αξιολογήσαμε.
2. Επιχειρηματολογούμε όταν εισβάλλουμε στη ΕΡΤ προφασιζόμενοι την κατάλυση της έννομης τάξης.
3. Αιτιολογούμε την αρπαγή της κατοικίας των πτωχευμένων δανειοληπτών σαν εφαρμογή των κανόνων δικαίου.
4. Χαρίζουμε συχνότητες στους καναλάρχες χάριν της "πολυφωνίας" στην ενημέρωση.
5. Κλείνουμε σχολεία και νοσοκομεία, γιατί είναι οικονομικά "ανορθολογική επένδυση".
6. Φορολογούμε δεκάδες φορές το ίδιο ακίνητο, γιατί η λογική επιτάσσει να πουληθεί όσο όσο για να σωθεί ο τραπεζίτης.
7. Εξανεμίζουμε τα αποθεματικά των ταμείων και τα αντικαθιστούμε με μια ασαφή αναλογικότητα …όταν και όποτε.
8. Ορίζουμε την αυτοκτονία επακόλουθο και απόρροια ψυχικής διαταραχής …της τελευταίας όμως τριετίας.
8. Εξευτελίζουμε τη νοημοσύνη ως λειτουργία, παραδίνοντάς την ως βορά στην αδιασάλευτη αμετροέπεια του Υπερυπουργού Άδωνη.
************************
John Taylor Gatto
Στον πυρήνα αυτού του ελιτιστικού εκπαιδευτικού συστήματος βρίσκεται η πίστη ότι η αυτογνωσία είναι η μοναδική βάση της πραγματικής γνώσης. Σε πολλές περιπτώσεις, και σε κάθε ηλικία, το παιδί καλείται να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα μόνο του. Χωρίς να το βοηθήσει κανείς. Μερικές φορές η δοκιμασία αυτή είναι επικίνδυνη, όπως το να καλπάσει πάνω σ’ ένα άλογο ή να το κάνει να πηδήξει, αλλά αυτή βέβαια, είναι μια δοκιμασία που ξεπερνούν με επιτυχία πριν να συμπληρώσουν τα δέκα τους, χιλιάδες παιδιά κοινωνικά επιφανών οικογενειών. Μπορείτε να φανταστείτε ένα παιδί που έχει ξεπεράσει μόνο του ένα τέτοιο πρόβλημα να μην έχει την πεποίθηση ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα με οτιδήποτε καταπιαστεί;
Μερικές φορές το πρόβλημα είναι να δαμάσεις τη μοναξιά, όπως έκανε ο Θορώ (Thoreau) στη λίμνη Γουόλντεν.
Ένας πρώην μαθητής μου, ο Ρόλαντ Λεγκιάρντι-Λάουρα (Roland Legiardi-Laura), αν και οι γονείς του είχαν πεθάνει και ο ίδιος δεν είχε κληρονομήσει τίποτα, διέσχισε τις Ηνωμένες Πολιτείες μόνος του, με ποδήλατο. Δεν είχε μπει ακόμα ούτε καν στην εφηβεία. Αρα δεν μας προξενεί καμία έκπληξη που όταν πια έγινε άντρας γύρισε ένα φιλμ για τη Νικαράγουα και κέρδισε ένα διεθνές βραβείο -αν και η κανονική του δουλειά ήταν ξυλουργός. Αυτό που κάνουμε τώρα, είναι να αφαιρούμε από τα παιδιά το ζωτικό χρόνο που τους είναι απαραίτητος για να αποκτήσουν αυτογνωσία. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
Πρέπει να βρούμε εκπαιδευτικές διαδικασίες για να κερδίσουν τα παιδιά τον χαμένο τους χρόνο. Πρέπει να δείχνουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά, από την πολύ μικρή τους ηλικία, αναθέτοντας τους ανεξάρτητες εργασίες, που θα μπορούν ίσως να έχουν προκαθοριστεί από τα σχολεία τους, αλλά θα γίνονται εκτός των σχολικών κτιρίων. Πρέπει να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα σπουδών όπου το κάθε παιδί θα έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τα στοιχεία της προσωπικότητας του που είναι μοναδικά και να μάθει να στηρίζεται στις δυνάμεις του.
Λίγο καιρό πριν, έστειλα με ένα λεωφορείο (δίνοντας τους 70 δολάρια) ένα δωδεκάχρονο κορίτσι και τη μητέρα του -που δεν μιλάει αγγλικά- στην ακτή του Νιου Τζέρσι. Εκεί το κορίτσι γευμάτισε με τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος του Σι Μπράϊτ (Sea Bright) και του ζήτησε συγγνώμη γιατί είχε ρυπάνει την παραλία, πετώντας ένα άδειο κουτί αναψυκτικού. Γι’ αυτή τη δημόσια παραδοχή του λάθους της, είχα κανονίσει να ανταμειφθεί το κορίτσι με το να «προσληφθεί» για μια ημέρα από την αστυνομία και να βοηθά στις μικροϋποθέσεις. Λίγες μέρες αργότερα, άλλοι δύο δωδεκάχρονοι μαθητές μου ταξίδεψαν μόνοι τους από το Χάρλεμ μέχρι την 31 η οδό Γουέστ (West 31 st Street), όπου δούλεψαν ως βοηθοί στην έκδοση μιας εφημερίδας. Την επόμενη εβδομάδα, τρεις από τους μαθητές μου θα βρεθούν στους βάλτους του Νιου Τζέρσι, και θα παρατηρούν το πώς σκέφτεται και δρα ένας πρόεδρος μεταφορικής εταιρίας όταν στέλνει τριαξονικά φορτηγά στο Ντάλας, το Σικάγο και το Λος Αντζελες.
Αυτά είναι «παιδιά θαύματα» που έχουν ενταχθεί σ’ ένα «ειδικό» πρόγραμμα; Όχι. Απλώς είναι καλά παιδιά από το κεντρικό Χάρλεμ, έξυπνα και ζωντανά, που είχαν όμως τόσο κακή εκπαίδευση που τα περισσότερα απ’ αυτά όταν ήλθαν σ’ εμένα δεν ήξεραν καλά -καλά να προσθέτουν και να αφαιρούν. Κανένα απ’ αυτά δεν ήξερε ούτε καν πόσο πληθυσμό έχει η Νέα Υόρκη, ή την απόσταση της Ν. Υόρκης από την Καλιφόρνια.
Πρέπει αυτό να με ανησυχεί; Μα φυσικά και πρέπει. Είμαι όμως σίγουρος ότι αν αποκτήσουν γνώση του εαυτού τους, θα μπορέσουν και να διδάξουν τον εαυτό τους, γιατί μόνο αυτού του είδους η γνώση έχει δια χρονική αξία. Πρέπει να δώσουμε στα παιδιά ελεύθερο χρόνο. Τώρα! Αυτό είναι το κλειδί της αυτογνωσίας τους. Πρέπει να τους φέρουμε σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο όσο πιο γρήγορα μπορούμε, έτσι ώστε ο ελεύθερος χρόνος τους να μην ξοδεύεται σε αοριστίες και αφηρημένα πράγματα. Αυτό είναι κατεπείγουσα προτεραιότητα. Χρειάζεται δραστική παρέμβαση για να διορθωθούν τα λάθη. Τα παιδιά μας πεθαίνουν στα σχολεία σαν τις μύγες. Είτε καλό είτε κακό, το σχολείο παραμένει το ίδιο: Άσχετο με την πραγματική ζωή.
John Taylor Gatto, American school teacher
Στον πυρήνα αυτού του ελιτιστικού εκπαιδευτικού συστήματος βρίσκεται η πίστη ότι η αυτογνωσία είναι η μοναδική βάση της πραγματικής γνώσης. Σε πολλές περιπτώσεις, και σε κάθε ηλικία, το παιδί καλείται να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα μόνο του. Χωρίς να το βοηθήσει κανείς. Μερικές φορές η δοκιμασία αυτή είναι επικίνδυνη, όπως το να καλπάσει πάνω σ’ ένα άλογο ή να το κάνει να πηδήξει, αλλά αυτή βέβαια, είναι μια δοκιμασία που ξεπερνούν με επιτυχία πριν να συμπληρώσουν τα δέκα τους, χιλιάδες παιδιά κοινωνικά επιφανών οικογενειών. Μπορείτε να φανταστείτε ένα παιδί που έχει ξεπεράσει μόνο του ένα τέτοιο πρόβλημα να μην έχει την πεποίθηση ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα με οτιδήποτε καταπιαστεί;
Μερικές φορές το πρόβλημα είναι να δαμάσεις τη μοναξιά, όπως έκανε ο Θορώ (Thoreau) στη λίμνη Γουόλντεν.
Ένας πρώην μαθητής μου, ο Ρόλαντ Λεγκιάρντι-Λάουρα (Roland Legiardi-Laura), αν και οι γονείς του είχαν πεθάνει και ο ίδιος δεν είχε κληρονομήσει τίποτα, διέσχισε τις Ηνωμένες Πολιτείες μόνος του, με ποδήλατο. Δεν είχε μπει ακόμα ούτε καν στην εφηβεία. Αρα δεν μας προξενεί καμία έκπληξη που όταν πια έγινε άντρας γύρισε ένα φιλμ για τη Νικαράγουα και κέρδισε ένα διεθνές βραβείο -αν και η κανονική του δουλειά ήταν ξυλουργός. Αυτό που κάνουμε τώρα, είναι να αφαιρούμε από τα παιδιά το ζωτικό χρόνο που τους είναι απαραίτητος για να αποκτήσουν αυτογνωσία. Αυτό πρέπει να σταματήσει.
Πρέπει να βρούμε εκπαιδευτικές διαδικασίες για να κερδίσουν τα παιδιά τον χαμένο τους χρόνο. Πρέπει να δείχνουμε εμπιστοσύνη στα παιδιά, από την πολύ μικρή τους ηλικία, αναθέτοντας τους ανεξάρτητες εργασίες, που θα μπορούν ίσως να έχουν προκαθοριστεί από τα σχολεία τους, αλλά θα γίνονται εκτός των σχολικών κτιρίων. Πρέπει να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα σπουδών όπου το κάθε παιδί θα έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τα στοιχεία της προσωπικότητας του που είναι μοναδικά και να μάθει να στηρίζεται στις δυνάμεις του.
Λίγο καιρό πριν, έστειλα με ένα λεωφορείο (δίνοντας τους 70 δολάρια) ένα δωδεκάχρονο κορίτσι και τη μητέρα του -που δεν μιλάει αγγλικά- στην ακτή του Νιου Τζέρσι. Εκεί το κορίτσι γευμάτισε με τον διοικητή του αστυνομικού τμήματος του Σι Μπράϊτ (Sea Bright) και του ζήτησε συγγνώμη γιατί είχε ρυπάνει την παραλία, πετώντας ένα άδειο κουτί αναψυκτικού. Γι’ αυτή τη δημόσια παραδοχή του λάθους της, είχα κανονίσει να ανταμειφθεί το κορίτσι με το να «προσληφθεί» για μια ημέρα από την αστυνομία και να βοηθά στις μικροϋποθέσεις. Λίγες μέρες αργότερα, άλλοι δύο δωδεκάχρονοι μαθητές μου ταξίδεψαν μόνοι τους από το Χάρλεμ μέχρι την 31 η οδό Γουέστ (West 31 st Street), όπου δούλεψαν ως βοηθοί στην έκδοση μιας εφημερίδας. Την επόμενη εβδομάδα, τρεις από τους μαθητές μου θα βρεθούν στους βάλτους του Νιου Τζέρσι, και θα παρατηρούν το πώς σκέφτεται και δρα ένας πρόεδρος μεταφορικής εταιρίας όταν στέλνει τριαξονικά φορτηγά στο Ντάλας, το Σικάγο και το Λος Αντζελες.
Αυτά είναι «παιδιά θαύματα» που έχουν ενταχθεί σ’ ένα «ειδικό» πρόγραμμα; Όχι. Απλώς είναι καλά παιδιά από το κεντρικό Χάρλεμ, έξυπνα και ζωντανά, που είχαν όμως τόσο κακή εκπαίδευση που τα περισσότερα απ’ αυτά όταν ήλθαν σ’ εμένα δεν ήξεραν καλά -καλά να προσθέτουν και να αφαιρούν. Κανένα απ’ αυτά δεν ήξερε ούτε καν πόσο πληθυσμό έχει η Νέα Υόρκη, ή την απόσταση της Ν. Υόρκης από την Καλιφόρνια.
Πρέπει αυτό να με ανησυχεί; Μα φυσικά και πρέπει. Είμαι όμως σίγουρος ότι αν αποκτήσουν γνώση του εαυτού τους, θα μπορέσουν και να διδάξουν τον εαυτό τους, γιατί μόνο αυτού του είδους η γνώση έχει δια χρονική αξία. Πρέπει να δώσουμε στα παιδιά ελεύθερο χρόνο. Τώρα! Αυτό είναι το κλειδί της αυτογνωσίας τους. Πρέπει να τους φέρουμε σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο όσο πιο γρήγορα μπορούμε, έτσι ώστε ο ελεύθερος χρόνος τους να μην ξοδεύεται σε αοριστίες και αφηρημένα πράγματα. Αυτό είναι κατεπείγουσα προτεραιότητα. Χρειάζεται δραστική παρέμβαση για να διορθωθούν τα λάθη. Τα παιδιά μας πεθαίνουν στα σχολεία σαν τις μύγες. Είτε καλό είτε κακό, το σχολείο παραμένει το ίδιο: Άσχετο με την πραγματική ζωή.
***************
Έκτακτη Γενική Συνέλευση του Συλλόγου Δασκάλων Λάρισας χθες Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 2013.
ή αλλιώς
Η σημασία των ευφημισμών και της αλληγορίας στην κατασκευή της πραγματικότητας [και της συναίνεσης;]
Πραγματοποιήθηκε χθες η έκτακτη [! με όλη τη σημασία της λέξης έκτακτη] γενική [!] συνέλευση [!] του Συλλόγου [!] Δασκάλων [εδώ τι να βάλει κανείς!] Λάρισας [το μόνο πραγματικό, ο τόπος - αυτό δεν αλλάζει! Πράγματι, έγινε στη Λάρισα!]. Το θέμα της συνέλευσης ήταν φυσικά ....η....ΑΠΕΡΓΙΑ [! μεγάλα,τονισμένα γράμματα για έμφαση] ενάντια στην πολιτική της συγκυβέρνησης, η οποία κλπ κλπ κλπ. Η συμμετοχή ήταν μεγάλη, αντίστοιχη με τη σημασία του εγχειρήματος της Τετάρτης για Γενική Απεργία, που είναι -πανθομολογούμενα ο μόνος τρόπος αντίδρασης των εργαζομένων ενάντια σε σκληρές και ανάλγητες κυβερνήσεις... και...και...και....άλλα πολλά. [όλη η περίοδος που διαβάσατε είναι γεμάτη ευφημισμούς- Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, σαφέστατα! ποιον πάω να κοροϊδέψω!] Τονίστηκε για μία ακόμη φορά και διαπιστώθηκε η ... διαπιστωμένη εδώ και καιρό πολιτική και οικονομική κατάσταση και όλοι .... ευχηθήκαμε.... και του χρόνου!!! Κατόπιν, αποχωρήσαμε ΟΛΟΙ [πόσοι όλοι; βάλτε τον αριθμό της αρεσκείας σας και των ευσεβών σας πόθων] τεθλιμμένοι, μισοοργισμένοι, αμήχανοι, με ένα μεγάλο ερωτηματικό μέσα μας να καίει ασίγαστο και να ζητά απάντηση: "Γιατί; γιατί; γιατί σ' εμάς; γιατί τώρα;" "Γιατί, ενώ υπάρχουν οι προϋποθέσεις, έχουν ληφθεί οι αποφάσεις [από δω και κάτω αρχίζει κάτι άλλο που λέγεται αλληγορία ή παραβολή], δεν μπορούμε να βρούμε τον αντίστοιχο γενναίο Ιγνάτιο να κρεμάσει το κουδούνι στην ουρά της γάτας, έτσι ώστε όταν αυτή έρχεται με τις γνωστές διαθέσεις της, να την παίρνουμε χαμπάρι και να κρυβόμαστε;" Αυτό ήταν το σοβαρό ερώτημα που μας απασχολούσε [ή τουλάχιστον απασχολούσε τον γράφοντα και από δω και κάτω η αφήγηση θα προσλάβει πιο προσωπικό ύφος, να το ξέρετε] μέχρι που κάποια στιγμή, φωτίστηκε!!! Του ήρθε φλασιά!- που λέμε εδώ στην Ελλάδα - "Βρε, πώς δεν το σκέφτηκα", σκέφτηκε. "Τελικά ήταν τόσο απλό!!!! ή ;;;;; [αμφιβολία]" "Αν αντί για έναν Ιγνάτιο βρούμε πολλούς Ιγνάτιους, τότε δεν θα γίνει πιο εύκολο το κρέμασμα του κουδουνιού στην ουρά της γάτας; Αρκεί να σκεφτείς ότι ένας να την απασχολεί και οι άλλοι να είναι έτοιμοι να της το κρεμάσουν με καταδρομικές ενέργειες... κι έγινε! Ήταν τόσο απλό! Αλλά,ας πάω τη σκέψη παραπέρα, σκέφτηκε ο γράφων - αλλά και κάθε άλλος εχέφρων άνθρωπος θα μπορούσε να το σκεφτεί αυτό-, κάνοντας την υπόθεση ότι αν βρεθούν χιλιάδες γενναίοι Ιγνάτιοι, τότε μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε στόχο; Δηλαδή να μην θέλουμε πλέον να κρεμάσουμε κουδούνι στην ουρά της γάτας, αλλά να σκεφτόμαστε να τα βάλουμε μαζί της στα ίσια και να τη διώξουμε από τη χώρα μας; Μήπως όμως τότε δεν θα είμαστε πλέον ποντίκια, αλλά κάτι άλλο; Και άραγε το θέλουμε αυτό; Δηλαδή τη μετάλλαξή μας από ποντίκια σε κάτι άλλο; Είμαστε έτοιμοι να το τολμήσουμε; θα αντέξουμε τόση ελευθερία; Μήπως μετά δεν θα ξέρουμε τι να κάνουμε μόνοι μας; Χωρίς εχθρούς χάρη στους οποίους κατά κάποιον ή κατ' απόλυτο τρόπο καθοριζόμαστε; Πώς θα καθοριστούμε στη συνέχεια; Ενώ τώρα ξέρουμε ποιον έχουμε απέναντί μας και έχουμε - οφείλουμε να το παραδεχτούμε- μια ασφάλεια τουλάχιστον όσον αφορά στο είναι μας; Μήπως δεν έχουμε κατασκευαστικά - γενετικά ή βιολογικά θέλω να πω - τη δυνατότητα να το αντέξουμε αυτό και πάντα θα ζητάμε κάποιον να μας κυνηγά και μεις να κρυβόμαστε και να πανηγυρίζουμε κάποιες φορές κάποιες -πρόσκαιρες και τυχαίες [;] - επιτυχίες μας [ως άλλη εθνική Ελλάδας στο ποδόσφαιρο] μέχρι την επόμενη φορά που θα μας γραπώνει και θα μας καταβροχθίζει έτσι για πλάκα ή επειδή θα μας χρειάζεται ως καύσιμο για τη δική της ανάπτυξη και για να τα βάλει με άλλες γάτες, γιατί ο ανταγωνισμός εκεί έξω είναι σκληρός; [πράγμα που εμείς δεν γνωρίζουμε βέβαια, ποντίκια γαρ] Τι απ' όλα αυτά συμβαίνει; Ή μήπως θα πρέπει να καθίσουμε στα αβγά μας και να περιμένουμε έναν ΣΩΤΗΡΑ, έναν γενναίο Ιγνάτιο, που θα θυσιαστεί για μας; Για το καλό μας; Όπως θυσιάστηκαν τόσοι και τόσοι κατά το παρελθόν και μας εμπέδωσαν την ιδέα ότι χωρίς έναν Ιγνάτιο - ή έναν Κώστα, έναν Ανδρέα, έναν Γιώργο και έναν Αλέξη ή μια Αλέκα, γιατί όχι; -, είμαστε ανίκανοι και άχρηστοι να τα βγάλουμε πέρα;" Τα ερωτήματα έρχονταν στο μυαλό κατά ριπάς, όπως η δυνατή βροχή χτυπάει στα κεραμίδια, μέχρι που με πήρε ο ύπνος!
Μπαμπαλιούτας Δημήτρης
*******************************************************
ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ
Όχι άλλη 24ωρη απεργία
«… Ήδη σας το είπα. Είναι
Η βαρβαρότητα.
Τη βλέπω να’ ρχεται
Μεταμφιεσμένη, κάτω από
Άνομες συμμαχίες και
Προσυμφωνημένες
Υποδουλώσεις.
Δεν θα πρόκειται για τους
Φούρνους του Χίτλερ
Ίσως, αλλά για
Μεθοδευμένη και οιονεί
Επιστημονική καθυπόταξη
Του ανθρώπου.
Για τον πλήρη εξευτελισμό
Του. Για την ατίμωσή
Του…»
Οδυσσέας Ελύτης
Αρκετά πια αυτή η ιστορία!
Κάθε φορά και μια νέα δικαιολογία. Φτάνει πια! !! Έχει και η υποκρισία τα όριά της.
Και είναι υποκρισία διττής μορφής. Και από τους από πάνω και από τους από κάτω. Οι μεν, εξαγγέλλουν τόση απεργία την κάθε φορά, όση δεν θα ενοχλήσει καθόλου το σύστημα. Και οι δε, συμμετέχουν τόσοι λίγοι την κάθε φορά, ώστε οι απεργοί γνωριζόμαστε πλέον με τα μικρά μας ονόματα.
Μήπως μας δουλεύουν ΟΛΟΙ τους;
Αν ο κόσμος ζει πρωτόγνωρες καταστάσεις ανέχειας, ας ξεσηκωθεί. Τι έχει να χάσει, την ανέχεια;
Αν οι εργατοπατέρες θέλουν πράγματι να αλλάξουν τα πράγματα, ας κηρύξουν γενικό ξεσηκωμό παντού. Ας συνεννοηθούν όλοι μαζί και ας κηρύξουν γενική απεργία σε όλους τους τομείς.
Μέχρι να συνειδητοποιήσουν και οι μεν και δε το αδιέξοδο που ζούμε, ας υπάρξει σκόπιμη αδράνεια.
Η ελπίδα είναι ο κόσμος. Όταν ξεσηκωθεί, να είναι σίγουρος πως εμείς θα είμαστε εκεί. Να το θέλει όμως και να είναι επιλογή του ο ξεσηκωμός.
Όχι πλέον στις 24ωρες, ως βαλβίδες εκτόνωσης. Ας αφήσουμε να γίνει η έκρηξη. Είναι πολιτική επιλογή, δεν πάει άλλο.
Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου